Chúng tôi đã từ lâu mong muốn được số hóa nội dung bản dịch Truyện Kiều của Đại thi hào Nguyễn Du sang tiếng Tày của tác giả Thân Văn Lư (1908-1990) – Người từng giữ vị trí Trưởng phòng chữ Tày, Nùng khu tự trị Việt Bắc. Hôm nay 11/06/2022, do có được bản đầy đủ của tác phẩm này. Chúng tôi trân trọng đưa đến với tộc giả của TiengTay.com, với hi vọng đem đến cho bạn đọc những điểm mới về ngôn ngữ, cũng như thưởng thức một tác phẩm nổi tiếng đã được biên dịch công phu qua ngôn ngữ Tày Nùng.
Mọi ý kiến đóng góp, mong nhận được từ độc giả gửi về cho chúng tôi qua hình thức gửi email: hopthutiengtay[@]gmail.com. Trân trọng./
Chúng tôi soạn thảo nguyên văn theo bản in tại Xí nghiệp in Việt Lập Cao Bằng (11/2006), GPXB 28/GP-SVHTT. Xin thành kính tri ân đến tác giả Thân Văn Lư thêm một lần nữa.
TRUYỆN KIỀU BẢN DỊCH TIẾNG TÀY
Gằm phuối cón của dịch giả
Truyện Kiều nguyên tên là “Đoạn Trường Tân Thanh”, tác giả là cụ Nguyễn Du slổng giú chang t’ởi rườn Lê, oóc hất quan khảu thua t’ởi rườn Nguyễn.
Nhoòng mối cảm tưởng mừa sloong dử cương thường cụ dẳng mượn quyển “Phong tình lục” của Trung Quốc mà t’ẳt oóc truyện nẩy.
Slương sliết thâng gần khuê các mì tài sắc, rổp rườn mắc nản, mẻn lưu lạc vất vả nhục nhằn nắm đảy hưởng hạnh phúc gia đình; cụng táng slương sliết hẩư đang cáu là lủc rườn quan, slư tha tài giỏi, rổp nước mắc biến mà củng mẻn long đong rèo thời, nắm dửc đảy slim slẩy trung trinh đối wạ chủa cáu. Cụng nhoòng văn chương bởi tâm sự vện mỉn, dẳng bấu slai gạ mì ăn slức rèng sliếng liềng t’ầư xoi xúc hẩư gần hây táng hăn cảm động ngải. Truyện Kiều mà hay là hay giú búng mửn. Nhằng Văn tài cúa tác giả là phần t’ải nhỉ.
Phuối mừa văn chương giú chang truyện Kiều lẻ gần t’ầư cụng nhận là hay nhất tự cổ thâng kim. Ngâm câu văn chang truyện khửn, rầư chắc tiểng phổ thông cũng đã cảm hăn điệu nhạc huyền ảo mì bại dư âm bất tận wạ páy hăn sắc gần trí thức t’ầư mì tài, giỏi đảy dấu chẩm rụ gạ dấu phảy cúa câu văn chang Truyện Kiều. Văn chương chang truyện Kiều hay vện mỉn lố.
Cứ này khỏi au truyện Kiều mà dịch oóc tiểng Tày Nùng sặt là ăn viểc hất rất táo bạo, vì khỏi páy thắp thói đảy lẹo bại gằm văn chương cúa dân tộc hây nhằng mẻn pốc vuồn giú chang bại thơ ca sli lượn cáu ké lẻ hất rừ mì đo gằm văn chương tương xứng wạ văn chương bằng tiểng phổ thông giú chang truyện Kiều.
Sở dĩ khỏi cảm dịch truyện nẩy là lúc khỏi dú chang Ban Nghiên Cứu – Chỉ đạo xây dựng chữ dân tộc kiêm Trưởng phòng chữ Tày Nùng cúa Khu tự trị Việt Bắc hồi 1957 – 1962. Mì lai gần gạ dân tộc Tày – Nùng nhằng sliểu lai tiểng phuối. T’ọ phấn khỏi khỏi lẻ hăn mì đo giủng, sliểu lẻ chỉ sliểu bại từ mừa chính trị, kinh tế, khoa học kỹ thuật… mà thôi. Mừa bại mặt nẩy, ngay tiểng phổ thông cụng sliểu, cho nên đạ giủng danh từ Hán Việt rất lai. Nhằng bại từ cơ bản giủng sle giao dịch hàng wằn cụng như sle diễn đạt mừa tâm tư tình cảm lẻ Tày Nùng hây nắm sliểu. Thực tế đạ mì lai truyện cổ tích Tày Nùng chứng minh.
Nhằng mừa vấn đề Tày Nùng gium tiểng Kinh là lẹ tất nhiên nhất là lăng cách mạng bươn pét 1945 lẻ càng gium lai.
Viểc nẩy cụng nắm đảng trách vì tiểng Kinh là tiểng phổ thông lẻ nhất định ảnh hưởng dần. Nẩy là páy phuối thâng hàng ngũ cán bộ Tày Nùng giú bại cấp, bại ngành giới, thường đảy đếnh ngòi sách báo, slon tập, thảo luận lúc hội họp cụng như lúc viểt công văn, chỉ thị, báo cáo v.v… hằng wằn lẻ luc phuối tiểng dân tộc, càng hay lấư giủng tiểng Kinh rất lai. Do vện, lấư gium tiểng Kinh sle phuối mại hâng wằn vền quén, thậm chí hâng wằn mì lai gần lùm t’ằng tiểng mẻ oóc pây, hoặc dả nhằng chứ t’ọ nắm ái phuối thâng. Ngay tiểng phổ thông vửa đú cụng vện. Nhoòng gần Việt Nam hây páy mì slư viểt, mẻn gium slư Hán sle slon wạ giủng chang viểc công văn, chỉa mả… Nhoòng vện bại gần ké chăc lai slư Hán, nhất là bại vỏ hất quan hât slẩy đạ giủng slư Hán mà viểt chỉa mả, chép văn thơ…
Lăng nẩy khi hây đạ mì slư viểt tưc là slư Nôm wạ slư Quốc ngữ lẻ bại công văn chỉa mả rụ gạ chép thơ văn lẻ cụng đạ viểt bằng tiểng phổ thông, t’ọ nhằng mì lai từ mẻn gium slư Hán mà viểt wạ phuối mại vền quén pây. Bại dử slư Hán đảy gium mà giủng quén nẩy đạ piến vền tiểng phổ thông cúa tiểng Việt tưc hây roọng gạ danh từ Hán – Việt. Bại danh từ Hán – Việt nẩy giú chang truyền kiều cúa Nguyễn Du cụng mì lai.
Hăn vện khỏi dẳng slứ dịch truyện Kiều ngòi Tày Nùng mì đo tiểng sle diễn đạt bấu. Đồng thời khỏi cụng ái hẩư vỉ noọng Tày Nùng hây chăc đảy nội dung truyện Kiều.
Lúc đú (hồi 1957 – 1959) khỏi đạ dịch đảy toàn bộ như chang bản Báo cáo tại Đại hội thành lập Chi hội Văn nghệ Việt Bắc wằn 21-01-1961 đạ nêu (ngòi Tạp chí Văn nghệ Việt Bắc số 46 bươn 03-1961, trang 44 wạ Văn nghệ Việt Bắc bươn 12-1965 trang 32, 33).
T’ọ luc t’ỉ khỏi ngám t’ặt yêu cầu là phỏng dịch au nội dung câu truyện, páy dử dịch sát thuổn bại ý nghịa tấng dử, tấng gằm tấng điển tích chang truyện, cho nên khỏi táng nhận xét hăn ngám đạt đảy độ 40% yêu cầu cụng may páy mì rườn xuất bản t’ầư ấn hành toàn bộ.
Tuy nhiên chang pi 1975, Bộ Văn hóa đạ tặng khỏi Giải thưởng khuyến khich nâng bằng 50đ.00 mừa viểc dịch truyện Kiều. Nẩy sặt là ăn nguồn cổ vũ động viên rất cải đối wạ khỏi. Nhoòng vện khỏi hăn cấn diếu mẻn nghiên cứu t’ẻo truyện Kiều hẩư kỹ wạ dịch t’ẻo hẩư sát hơn, đồng thời lột au đảy lẹo ý nghịa nội dung chang truyện sle khói phụ slim slẩy quý hóa cúa bại đồng chí giú Bộ Văn hóa phuối chung wạ giú Sở Văn hóa Việt Bắc phuối riêng (ví luc t’ỉ Sở Văn hóa Việt Bắc páy giải thể) đạ động viên khuyến khích khỏi.
Lẻ may quả, khảu thua pi 1976, khỏi gium đảy quyển Truyện Kiều do Nhà xuất bản Đại học và Trung học chuyên nghiệp phat hành thua pi 1974 wạ Từ điển Kiều do Nhà xuất bản Khoa học Xã hội phát hành thua pi 1975. Piom vện, khỏi hiểu đảy rõ thêm ý nghịa chang nội dung Truyện Kiều, đồng chời chăc tin Đại hội toàn quốc vày t’ải 4 cúa Đảng họp khảu thang pi 1976, khỏi liền quyêt tâm bắt tay khảu viểc dịch t’ẻo truyện Kiều sle au thành tich chào mẩng Đại hội lịch sử cúa Đảng quang vinh.
Cón luc dịch, khỏi tự t’ặt oóc kỉ ăn nguyên tăc, thể lệ lăng nẩy:
(1) Bại danh từ Hán rụ gạ Hán – Việt wạ búng t’ầư thuộc mừa điển tich mà khỏi nắm xa đảy gằm sle lột tả lẹo lẻ au sle nguyên vì đạ mì phần chú thich kèm rèo.
(2) Bài từ t’ầư Tày – Nùng hây đạ gium tiểng Kinh giủng hơn quén giá cụng sle nguyên wạ viểt hẩư đúng chính tả rèo tiểng phổ thông. Ví dụ tiểng phổ thông giủng dấu ngã (~) mặc dầu tiểng Tày – Nùng nắm mì giọng ngã (~) sle bảo vệ ăn tính chât chính xác wạ slâư rửng slư viểt của Tổ quôc thống nhât, nhằng cách phat âm lẻ tùy tấng địa phương, bấu păt ep căn đảy. Ngay gần Kinh cụng mì lai t’ỉ phat âm táng căn t’ọ slư viêtr lẻ nhât thiết mẻn viểt hẩư đúng chính tả sle gần giú t’ỉ fương đai khi mủng khảu dử slư lẻ chăc ngay ý nghịa. Giú Trung Quốc cụng vện, slư Trung Quốc giú t’ỉ fương t’ầư cụng viểt t’ồng căn, t’ọ luc phat âm nhât định nhằng mì lai khuyêt, nhược điểm.
Mong bạn đọc gop lai ý kiến xây dựng sle khỏi gỏi chỉnh lý dần hât hẩư bản dịch đảy hoàn hảo hơn.
Lẻ sung sưởng wạ phấn khởi hẩư khỏi bấu chăc kỷ lai! Đúng thâng gẳm 11-12-1976 (tưc là gẳm cón wằn băt đầu pắc cớ sle téng rẳp mẩng Đại hội Đảng họp tứ wằn 14 thâng wằn 20-12-1976) lẻ khỏi ngám hoàn thành đảy toàn bộ kể t’ằng bại mục: Chú thích, mục lục, wạ gằm phuối cón nẩy.
Trọng Nghĩa
Thân Văn Lư
Xóm Pác Cam, xã Bình Long, huyện Hòa An, tỉnh Cao Bằng
