Phảng lài – Sưu tập dân ca trữ tình

Đây là nội dung được sưu tầm của tác giả Lưu Đình Tăng. Ban biên tập trong quá trình tập hợp giữ nguyên quan điểm, nhận xét và giữ nguyên nội dung của tác giả.

Cũng theo đó chúng tôi sẽ dịch PHẢNG LÀI – Dân ca trữ tình hoặc Một dạng sử dụng từ ngữ một cách tài tình

  • Lài ~~ Viết ( Lài slư ~~ Viết chữ ; Lài kỉ chử ~~ Viết cho mấy chữ (Từ điển Hoàng Văn Ma)
  • Phảng ~~ Thưởng, ngắm (Nẳng phảng hai ~~ Ngồi ngắm trăng, ngồi thưởng trăng)

Chữ PHONG SLƯ được hiểu nôm na là Phong Thư hoặc Phong thư tình. Kể từ thời điểm này Ban biên tập sẽ không sử dụng nữa.

Chú thích của Ban Biên Tập: Bài PHẢNG LÀI thuộc loại hiện đại, từ ngữ lược dịch được vay mượn quá nhiều, cả 3 hệ ngôn ngữ Tày – Việt – Hán Việt, nên các chuẩn mực rất khác biệt.

  • Ban biên tập Tày ngữ đăng lên để mọi người tham khảo.
  • Phần lớn cách vay mượn từ ngữ như vậy đối với những người kể cả rất thông thạo tiếng Tày đều cảm thấy rất khó tiếp cận. Theo đánh giá có phần chủ quan của chúng tôi, các dạng viết này thường chỉ phục vụ một thiểu số cộng đồng giao tiếp theo mường, hoặc bản thân 2 cá nhân viết thư cho nhau dùng chung một kiểu ngôn ngữ pha trộn, nên viết như vậy để cục bộ hiểu được.

Xuân thiên tiết vằn vẻng quảng khai

Đảy hăn slư túc mai xảm slấu

Hâư tình vọng bắc cấu Ngưu Lang

Nhật slị vọng slư đan vằn vẻng

….

Noọng như hăn slư rọ hết rừ

Thân mẻ nhình việt slư rừ đảy

Bản mường bấu mì slấy đảy vàn

Hăn slư bạn táng tàng mà pjót

Noọng tả sle chường bjoóc gia slan

….

Cử ngọi đảy mong ơn táy fạ

Đin nhả răng đin nhả cộ ư ?

Pỏ chài bấu rụ thư lẻ dá

Đảy hăn cần táng xạ vừa mà

Như chắng khửn tung gia mừa quá

….

Ơn cần đảy bước tới mà thâng

Noọng mì bạn tri âm vằn cón

Ơn cần cỏi khay dỏm ngòi đu

Khay oóc hăn chử slư như bjoóc

Toọc mọi câu xảm xoóc xiết xa

Duyên răng chắng hẩư rà pền nẩy

Cừn vằn Chức Ngưu cậy tu cư

Tỏi bạn chắng sle hâư hẩư slấu

Hợi bạn mì chổn mấư hoa khay

Nhân duyên điếp túc mai lẻ toọng

….

Tình nhân cách viện vọng liệu xuân

Tình nhân ngộ tình nhân lẻ pộ

Duyên rà như tôi thúc sliểu kha

Khác nào như nguyệt hoa lượng bạn

Mì slương lẻ slư phản hòi mà

Ná slương au slư rà phác tẻo

Nự noọng lẻ niên sliểu mẻ nhình

Tàng văn chương ná minh ná pjết

Pỏ chài lẻ cỏi xiết hẩư minh

Dá tách noọng thân xinh táng xứ

….

Ná chắc tàng ngôn ngự hợi duyên

Bạn hiền slương bạn hiền tông bỏng

Cừn khuya them vằn vẻng tư lương

Cừn vằn hác nhở slương xảm đát

Hăn slư bấu hăn pác cảng đai

….

Cừn vẻng tông bỏng hai nưa fạ

Mì khi hai khảu phả lộn cung

Lọ lẻ nghịa ái ân giao kết?

Mai định dú túc pjệt mừa Nam

Bjoóc hâư phông hơn tàng dú thả

….

Bjoóc khẩy tốc lồng nhả lộn tôm

Tởi cần chắc kỷ không kết khỏa

Kết xe pền lại tả au sle

Pền răng tẻ hết bia thiên hạ

Bợi chưng chắng mất giá mẻ nhình

….

Nhược bạn mì rườn kin slương đuổi

Tàng chứ tằng tởi dá lừm màn

Hẩư én píc lương chòn khảu mản

Hẩư tua nhạn píc đáo thông tin

Nhân tình nguyên nho sinh táng xứ

….

Mì slương lẻ cỏi nghị tuyền tin

Cỏi slương kẻ thân xinh noọng đuổi

Một mỉnh hác lặn lội mươi hiên

Bạn puồn mì chổn tiên đảy kết

Noọng puồn một xảm xiết đơn thân

….

Phác cằm slương kình lâm noọng đuổi

Nghị mà ná muổn phuối cằm răng

Kết căn lẻ slương căn pây nả

Nhằng slương thâng táng xạ phác cằm

Poóc mác muổng kin ăn tằng tởi

….

Tàng bạn dá hẩư rởi hâng xuân

Y như tuyện Lương Quân tởi cón

Kết slủ nguộc khao ón bjoóc lồm

Slương căn nguyện hâng vằn nhằng ngộ

Nhân tình lẻ dá phụ nhân tình

….

Tách phận mà mọi cằm mọi xiết

Ân ái lẻ cách pjệt li hương

Cừn vằn nhựng tông gương thiên hạ

Phác lặc mừa bạn cá cỏi slương

Mượn slư hẩư táng mường cỏi nghị.

Trời xuân thanh vắng êm ả thay

Nhận được thư trúc mai buồn bã

Mong bắc cầu Chức Nữ – Ngưu Lang(1)

Ngồi chờ ngóng thư đan(2) ngày vắng

 

Em thấy lời gửi gắm tâm tư

Thân con gái viết thư đâu dễ

Bản mường không thầy(3) để cậy nhờ

Thấy thư bạn khác đường gửi tới

Bỏ cửa nhà cùng với giường hoa

 

Lòng mong ngóng ơn xa trời biển

Đất trời sao xui khiến quá ư ?

Làm trai không biết thư thì chớ

Được thấy người khác xứ đi qua

Như mới ở quê nhà đi tới

 

Ơn người đà đến với nơi đây

Em có bạn tri âm ngày trước

Ơn người giúp mở ngước nhìn coi

Chữ trong thư đẹp tươi hoa nở

Đọc từng câu trăn trở thiết tha

 

Duyên sao lại để ta thế vậy

Đêm ngày Ngưu Chức(4) cậy ngóng trông

Mong bạn có thấy đâu buồn tủi

Bạn hỡi có chốn mới nở hoa

Nhân duyên nghĩa hai ta là trọng

 

Bạn tình cách viễn vọng vấn vương

Người thương gặp người thương lại chối

Tình ta như chiếc đũa thiếu đôi

Khác nào như hoa rơi nguyệt lặn

Có thương thì thư lại thư qua

 

Không thương gửi thư ta trở lại

Em đây là phận gái thiếu niên

Đường văn chương bất minh không biết

Làm trai thì phải quyết cho thông

Đừng trách em khác vùng khác xứ

 

Không biết đường ngôn ngữ (5) hỡi duyên

Bạn hiền nhớ bạn hiền trông ngóng

Đêm khuya thêm ngày vắng tư lương(6)

Ngày đêm những nhớ thương buồn thảm

Thấy thư không thấy bạn nói năng

 

Đêm vắng trông bóng trăng trên trời

Có lúc trăng còn luồn vào mây

Huống chi tình ái ân giao kết?

Mai định ở trúc biệt về Nam

Hoa đâu nở ven đường đứng đợi

 

Hoa tàn rơi bụi cỏ lấm bùn

Đời người biết mấy lần kết bạn(7)

Mến nhau rồi lại bỏ nhau đi

Lẽ nào lại làm bia thiên hạ

Bởi chưng nên mất giá đàn bà

 

Nếu bạn có cửa nhà thương với

Hãy suốt đời nhớ tới đừng quên

Cho cánh én vàng len vào màn

Để cho nhạn cánh đào thông tin

Tình nhân vốn nho sinh(8) khác xứ

 

Có thương thì hãy cứ truyền tin

Hãy thương kẻ thân xinh(9) em với

Một mình những lặn lội gió sương

Bạn buồn có chốn tiên giao kết

Em buồn chỉ thảm thiết chiếc thân

 

Gửi lời thương kình lâm(10) em với

Nghĩ mà chẳng muốn nói điều chi

Mến nhau thì thương nhau mãi mãi

Còn nhớ người khác xã trao lời

Bóc quả muỗm trọn đời ăn ở

 

Tình bạn đừng bỏ dở lâu năm

Y như truyện Lương Quân ngày trước

Kết cùng nàng xinh đẹp hoa bay

Thương nhau hẹn lâu ngày còn gặp

Nhân tình thì chớ phụ nhân tình

 

Trách phận than từng lời thảm thiết

Ân ái rồi cách biệt li hương

Đêm ngày những trông gương thiên hạ

Thầm gửi về anh hỡi có thương ?

Mượn thư gửi khác mường hãy liệu.